সুপ্ৰিম কোৰ্টৰ ৰায়ৰ পাছতো উগাণ্ডাই নাগৰিকৰ সামৰিক বিচাৰ চলাব বুলি নিশ্চিত কৰিছে

উগাণ্ডাৰ সংসদে এজন নাগৰিকক সেনা বিচাৰালয়ত বিচাৰ কৰাৰ অনুমতি দিয়া এখন বিতৰ্কিত বিধেয়ক অনুমোদন কৰিছে, যাৰ ফলত ৰাজনৈতিক প্ৰতিপক্ষ আৰু মানৱ অধিকাৰ সংগঠনৰ তীব্ৰ প্ৰতিবাদ দেখা গৈছে। এই বিধেয়কখন মঙলবাৰে গৃহীত কৰা হয়, কেৱল কিছুমাহ আগতে, জানুৱাৰীত উগাণ্ডাৰ সৰ্বোচ্চ ন্যায়ালয়ে সেনা বিচাৰালয়ৰ দ্বাৰা নাগৰিকৰ ওপৰত বিচাৰ চলাবলৈ আইনগত অধিকার নাই আৰু এইবোৰ বিচাৰালয়ে ন্যায়সঙ্গত বিচাৰৰ মানদণ্ড পূৰণ নকৰে বুলি ঘোষণা দিয়াৰ পিছতো। তথাপিও সাংসদসকলে জাতীয় সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজনে এই পদক্ষেপক ন্যায়সঙ্গত বুলি দাবী কৰি আগবাঢ়ে।

উগাণ্ডাৰ সেনাৰ প্ৰধান আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি য়োৱেৰী মুছেভেনিৰ পুত্র জেনাৰেল মূহোজি কাইনেৰুগাবে বিধেয়কখনৰ সমৰ্থন কৰি সাংসদসকলক “নিৰ্ভীক দেশভক্ত” বুলি অভিহিত কৰে আৰু কয় যে দেশখন তেওঁলোকৰ সাহস আৰু প্ৰতিশ্ৰুতিৰ কথা মনত ৰাখিব। কিন্তু এই মন্তব্য বিতৰ্কৰ সৃষ্টি কৰে, কাৰণ কিছুদিন আগতেই তেওঁ দাবী কৰিছিল যে এজন নিখোঁজ প্ৰতিপক্ষ কর্মীক তেওঁৰ গৃহৰ বেইছমেণ্টত আটক কৰি ৰাখিছে আৰু তেওঁক হিংসাত্মক ভাবেও ভাবুকি প্ৰদান কৰিছিল। সেই ব্যক্তিটোৰ দলই তেখেতক অপহৰণ কৰা হৈছিল বুলি অভিযোগ কৰিছিল।

চৰকাৰী পক্ষৰ যুক্তি অনুসৰি, এই বিধেয়ক ৰাষ্ট্ৰীয় সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰাত সহায়ক হ’ব আৰু অস্ত্রধাৰী গোট বা প্ৰতিপক্ষ গোটসমূহৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা স্থিতিশীলতাৰ আশংকা দমন কৰিব। সেনা প্ৰবক্তা ক্ৰিছ মাগেজিয়ে কয় যে এই বিধেয়ক “অস্ত্ৰধাৰী অপৰাধীক কঠোৰভাৱে দমন কৰা, গণতান্ত্ৰিক প্ৰক্ৰিয়া উলটাই দিব পৰা ৰাজনৈতিক গোট গঠনৰ প্ৰৱণতা ৰোধ কৰা, আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সুৰক্ষা শক্তভাৱে প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ বাবে” অত্যাৱশ্যক।

কিন্তু বিধেয়কখনৰ সমালোচকসকলে ইয়াক গণতন্ত্ৰ, নাগৰিক অধিকাৰ আৰু সংবিধানৰ ওপৰত এটা প্ৰচণ্ড আঘাত বুলি অভিহিত কৰিছে। প্ৰতিপক্ষ এমপি জনাথন অডুৰে সংসদত এই বিষয়ে মত প্ৰকাশ কৰি কয়, “এই বিধেয়ক অগভীৰ, অযুক্তিসঙ্গত আৰু অসাংবিধানিক। সেনা বিচাৰালয়ত নাগৰিক বিচাৰ কৰাৰ বাবে কোনো আইনগত আধাৰ নাই।”

উগাণ্ডাই বহু বছৰ ধৰি চৰকাৰ-বিৰোধী ৰাজনীতিক আৰু সমালোচকসকলক সেনা বিচাৰালয়ত বিচাৰ কৰি আহিছে। ২০১৮ চনত পপ-গায়ক-ৰাজনীতিক ববি ৱাইনক অবৈধভাৱে অস্ত্ৰ ৰখাৰ অভিযোগত সেনা বিচাৰালয়ত বিচাৰ কৰা হৈছিল, যদিও পিছত সেই অভিযোগ খণ্ডন কৰা হয়। আন এক অভিজ্ঞ প্ৰতিপক্ষ নেতা কিজ্জা বেছিগিয়ে, যিয়ে বহু বাৰ মুছেভেনিক ৰাজনৈতিকভাৱে প্ৰত্যাহ্বান জনাইছে, ২০২৩ চনত কেনিয়াত গ্ৰেপ্তাৰ হোৱাৰ পাছত উগাণ্ডালৈ উলিয়াই অনা হৈছিল আৰু সেনা বিচাৰালয়ত বিচাৰ কৰা হৈছিল। জানুৱাৰীৰ সৰ্বোচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ৰায়ৰ পিছত তেওঁৰ বিচাৰ প্ৰক্ৰিয়া এখন নাগৰিক আদালতলৈ স্থানান্তৰ কৰা হয়, যদিও তেওঁৰ দল "পিপল’স ফ্ৰণ্ট ফৰ ফ্ৰীডম" (PFF)-এ এই অভিযোগবোৰক ৰাজনৈতিক উদ্দেশ্য প্ৰেৰিত বুলি নাকচ কৰে।

মানৱ অধিকাৰ সংগঠনসমূহে এই বিধেয়কৰ প্ৰতি গভীৰ উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰিছে। Human Rights Watch (HRW)-এ আগতে বহুবার উগাণ্ডাৰ সেনা বিচাৰালয়সমূহক সমালোচনা কৰি কয় যে সেইবোৰ আদালতে আন্তর্জাতিক ন্যায় বিচাৰৰ মানদণ্ড পূৰণ নকৰে আৰু ন্যায়ালয়ৰ স্বাধীনতা মানি নচলে। HRW-ৰ আফ্ৰিকা শাখাৰ জ্যেষ্ঠ গৱেষক অৰিয়েম নিইক’য়ে এই বৰ্ষৰ আৰম্ভণিত কৈছিল, “উগাণ্ডাৰ চৰকাৰে বহু বছৰ ধৰি সেনা বিচাৰালয় ব্যৱহাৰ কৰি প্ৰতিপক্ষ আৰু সমালোচকসকলক দমন কৰি আহিছে।”