খ্যাতনামা কেনিয়ান লেখক, শিক্ষাবিদ আৰু ৰাজনৈতিক প্ৰতিবাদী ঙুগী ৱা থিঅ’ঙ’ৰ ৮৭ বছৰ বয়সত মৃত্যু হৈছে বুলি তেওঁৰ পৰিয়ালে ঘোষণা কৰিছে। তেওঁৰ জীয়ৰী ৱাঞ্জিকু ৱা ঙুগীয়ে ফেচবুকত এই কথা প্ৰকাশ কৰি কৈছে, “আমাৰ দেউতাৰ মৃত্যু ঘোষণা কৰাটো অতি দুখজনক। তেওঁ এটা পূৰ্ণজীৱন জীয়াইছিল আৰু এটা শ্ৰেষ্ঠ যুদ্ধ কৰিছিল।”

মৃত্যুৰ সময়ত ঙুগী কিডনীৰ ডায়ালিছিছ চিকিৎসাৰ অধীনত আছিল বুলি জনা গৈছে, যদিও মৃত্যুৰ সঠিক কাৰণ এতিয়াও জানিব পৰা হোৱা নাই।

১৯৩৮ চনত ঔপনিবেশিক কেনিয়াত জন্মগ্ৰহণ কৰা ঙুগী আফ্ৰিকাৰ অন্যতম গুৰুত্বপূর্ণ ঔপনিবেশিকতাৰ পাছৰ লেখক হিচাপে পৰিচিত। তেওঁৰ শৈশৱৰ জীৱনত অন্যতম গঠনমূলক ঘটনা আছিল ১৯৫০ চনৰ দশকত ব্ৰিটিছ-শাসিত কেনিয়াত সংঘটিত হিংসাত্মক মাউ মাউ বিদ্ৰোহ, যিয়ে তেওঁৰ সাহিত্যিক চিন্তাধাৰাক গভীৰভাৱে প্ৰভাৱিত কৰিছিল।

ঙুগীৰ ৰচনাত ঔপনিবেশিক যুগৰ লগতে স্বাধীনতাৰ পাছৰ কেনিয়ান সমাজৰ কঠোৰ সমালোচনা দেখা যায়। তেওঁ ভাষা, সংস্কৃতি, ইতিহাস আৰু পৰিচয়ৰ সংযোগৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল। মূলতঃ ইংৰাজীত লিখা আৰম্ভ কৰা ঙুগীয়ে ১৯৭০ চনত কিকুয়ু আৰু ছোৱাহিলি ভাষালৈ সৰোৱাই লোৱা সিদ্ধান্তে লেখালিখিৰ জগতত এক বিৰাট আলোড়ন সৃষ্টি কৰিছিল। কালি-সমালোচক কেনিয়ান লেখক ডেভিড মাইল্লুৱে কৈছিল, “আমাৰ মনে হৈছিল তেওঁ পাগল… আৰু সাহসী।”

তেওঁৰ অন্যতম প্ৰসিদ্ধ গ্ৰন্থ Decolonising the Mind ১৯৮৬ চনত বিদেশত থাকোতে প্ৰকাশিত হৈছিল। এই কিতাপে দাবী কৰে যে, “অপ্প্ৰেছৰৰ ভাষা ব্যৱহাৰ কৰি কেতিয়াও নিজকে মুক্ত কৰিব নোৱাৰি।” এই কিতাপখন প’ষ্টকলোনিয়েল সাহিত্যৰ জগতত এক মাইলৰ খুটি হিচাপে বিবেচিত।

এজন স্বীকৃত লেখক হিচাপে পৰিচিত হোৱাৰ উপৰিও, ঙুগী এজন বুদ্ধিজীৱী বন্দী আছিল। ১৯৭৭ চনত কেনিয়াত তেওঁৰ নাটক Ngaahika Ndeenda মঞ্চস্থ কৰাৰ বাবে তেওঁক কাৰাবন্দী কৰা হৈছিল। এই নাটকখন সমকালীন সমাজৰ সমালোচনাত কেন্দ্ৰিভূত আছিল। তেওঁ এজন নতুন শাসক গোষ্ঠীক “আশাৰ মৃত্যু, সপোনৰ মৃত্যু আৰু সৌন্দৰ্যৰ মৃত্যু” বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল।

১৯৮২ চনত কেনিয়াত নাটক আৰু থিয়েটাৰ দলৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ হোৱাৰ পাছত, তেওঁ স্বইচ্ছা নির্বাসনত ইউকে গ'ল। পাছত তেওঁ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰলৈ গ’ল আৰু কেলিফোৰ্নিয়াৰ ইউনিভাৰ্ছিটি অফ আৰভাইনৰ তুলনামূলক সাহিত্যৰ অধ্যাপক হিচাপে কৰ্মৰত থাকিল। তেওঁ কেনিয়া আৰু আফ্ৰিকাৰ ইতিহাস, সংস্কৃতি আৰু ৰাজনীতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰবন্ধ, আত্মজীৱনী আৰু উপন্যাস লিখি যাবলৈ থাকিল।

তেওঁৰ মৃত্যুৰ খবৰ আহি উঠাৰ পাছতে বিশ্বজুৰি তেওঁৰ জীৱন আৰু কৰ্মৰ ওপৰত প্ৰশংসাৰ বান আহি পৰে। কেনিয়াৰ প্ৰতিৰোধী নেত্ৰী মার্থা কাৰুৱাই X-ত লিখে, “অমৰ সাহিত্যিক, পণ্ডিত, দেশৰ মাটিৰ পুত্ৰ আৰু দেশপ্ৰেমিক ঙুগী ৱা থিঅ’ঙ’ৰ পৰিয়াল আৰু বন্ধু-বান্ধৱক মোৰ গভীৰ সমবেদনা। তেওঁৰ পদচিহ্ন অম্লান।”

Amnesty International কেনিয়াৰ শাখাই X-ত লিখে, “ধন্যবাদ, মোৱালিমু (শিক্ষক), আপোনাৰ স্বাধীনতাৰ সাহিত্যৰ বাবে। কেনিয়ান ইতিহাসত ইতিমধ্যে স্থান দখল কৰা এই মহাপুৰুষে এখনি দেহৰ পৰা অমৰত্বলৈ গতি কৰিছে।”

সামাজিক বিজ্ঞানী আৰু ঙুগীৰ পূৰ্বৱ ছাত্ৰী মৰগাৰেটা ৱা গাচেৰুৱে তেওঁক “কেনিয়ান টলষ্টয়” বুলি অভিহিত কৰিছে। তেওঁ কয়, “তেওঁ এজন কথক, ভাষাৰ প্ৰতি তেওঁৰ মৰম, সমাজৰ ওপৰত তেওঁৰ বিস্তৃত দৃষ্টিভংগী, আৰু শ্ৰেণীসংকটৰ বৰ্ণনাৰ ক্ষেত্ৰত যেন টলষ্টয়।”

ঙুগী ৱা থিঅ’ঙ’এ এজন সাহিত্যিক, ভাষাগত মুক্তিৰ সেনানী আৰু সাংস্কৃতিক যোদ্ধা হিচাপে এক গভীৰ ও স্থায়ী পৰিচয় এৰি গ'ল।