ইউক্ৰেইনৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ভ’ল’ডিমিৰ জেলেনস্কীয়ে ৰাছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ভ্লাডিমিৰ পুটিনক যুদ্ধ অপৰাধীৰূপে বিচাৰৰ দাবী জনাইছে, ইউক্ৰেইনৰ ওপৰত ৰাছিয়াৰ আক্ৰমণৰ বাবে। এই আহ্বান জেলেনস্কীয়ে বুধবাৰে ইউৰোপ পৰিষদৰ সৈতে এখন চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছতেই কৰে। এই চুক্তিৰ জৰিয়তে এখন বিশেষ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আদালত গঠন কৰা হ'ব, যি ৰাছিয়াৰ বিষয়া, পুটিনসহ, ইউক্ৰেইনত কৰা আগ্ৰাসনৰ অপৰাধৰ বাবে বিচাৰ কৰাৰ দায়িত্ব ল’ব।
জেলেনস্কীয়ে কয় যে, আগ্ৰাসনৰ ফলত শাস্তি হব লাগে—এই বাৰ্তা স্পষ্টভাবে বিশ্বজুৰি বিশেষকৈ ইউৰোপে প্ৰদান কৰিব লাগে। তেওঁ এই ক্ষেত্ৰত ৰাজনৈতিক আৰু আইনী সাহসিকতাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ কথা প্ৰকাশ কৰে, যাতে ৰাছিয়াৰ সকলো যুদ্ধ অপৰাধীক, পুটিনসহ, বিচাৰৰ মুখামুখি কৰা যায়।
পুটিনৰ বিৰুদ্ধে ইতিমধ্যে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অপৰাধ আদালতে (ICC), হেগত অৱস্থিত, গ্ৰেপ্তাৰৰ পৰৱৰ্তী আদেশ জাৰি কৰিছে। তেওঁৰ ওপৰত ইউক্ৰেইনৰ পৰা শিশু অবৈধভাৱে স্থানান্তৰ কৰাৰ অভিযোগত যুদ্ধ অপৰাধৰ অভিযোগ আনা হৈছে। যদিও ICC ৰ যুদ্ধ অপৰাধ, মানবতাৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধ আৰু গণহত্যাৰ ক্ষেত্ৰত এখতিয়াৰ আছে, তেন্তে "আগ্ৰাসনৰ অপৰাধ"—অর্থাৎ অন্য ৰাষ্ট্ৰৰ ওপৰত সশস্ত্ৰ বল ব্যৱহাৰৰ ক্ষেত্ৰত—তেওঁলোকৰ এখতিয়াৰ নাই।
এই আইনী শূন্যতা পূৰণৰ বাবে নতুন বিশেষ আদালত স্থাপন কৰা হৈছে, যিয়ে ইউক্ৰেইনলৈ ২০২২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰীত ৰাছিয়াৰ পূৰ্ণপৰিসৰৰ আক্ৰমণৰ বাবে "আগ্ৰাসনৰ অপৰাধ" বিচাৰ কৰিব। এই আদালতে ৰাছিয়াৰ উচ্চ পদস্থ ৰাজনৈতিক আৰু সামৰিক নেতাসকলক, পুটিনসহ, বিচাৰৰ বাবে তুলি আনিব পাৰে। এই আদালত ক’ত অৱস্থিত হ’ব, সেয়া এতিয়ালৈকে স্থিৰ হোৱা নাই, যদিও জেলেনস্কীয়ে কয় যে হেগ—য’ত ICC আছে—সেই উদ্দেশ্যৰ বাবে “উত্তম স্থান” হ’ব।
এই আদালত গঠন ইউৰোপ পৰিষদৰ অধীনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে হৈছে, যি ইউৰোপৰ শীৰ্ষ মানৱ অধিকাৰ সংস্থা। এই পৰিষদ ইউৰোপীয় সংঘৰ (EU) অংশ নহয়, আৰু ইয়াত ইউক্ৰেইন, সংযুক্ত ৰাজ্য আৰু তুৰ্কিয়েৰ দৰে গুৰুত্বপূর্ণ অন-EU ৰাষ্ট্ৰো সদস্য। ৰাছিয়াক ২০২২ চনত ইউক্ৰেইনত আক্ৰমণ চলোৱাৰ পাছত এই পৰিষদৰ পৰা নিৰ্বাসিত কৰা হৈছিল।
ইউৰোপীয় কমিশনৰ সভাপতি উৰচুলা ভন ডে লেইয়েনে পূৰ্বে এই বিশেষ আদালতক সমৰ্থন কৰি কয় যে, এই আদালতে ইউক্ৰেইনক সুবিচাৰৰ দিশে আগবাঢ়িবলৈ সহায় কৰিব, বিশেষকৈ ৰাষ্ট্ৰীয় স্তৰত আক্রমণৰ সিদ্ধান্ত বিচাৰ কৰিবলৈ—যি এতিয়া কোনো বিদ্যমান আদালতে কৰিব নোৱাৰে।
ইউৰোপীয় পৰিষদৰ মতে, এই প্ৰস্তাৱিত আদালতে ৰাছিয়াক সহায় কৰা উত্তৰ কোৰিয়া আৰু বেলাৰুছৰ লোকসকলকো বিচাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হ’ব পাৰে।
ইয়াৰ উপৰিও, ICC-এ পুটিনৰ উপৰিও ৰাছিয়াৰ চাৰিজন শীৰ্ষ সেনা বিষয়া, যিসকলে সাধাৰণ নাগৰিকক লক্ষ্য কৰি আক্ৰমণ চলাইছিল, তেওঁলোককো গ্ৰেপ্তাৰৰ চেষ্টা কৰি আছে।
সারাংশভাৱে, জেলেনস্কীয়ে আগবঢ়োৱা এই বিশেষ আদালত স্থাপন ইউক্ৰেইনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় আগ্ৰাসনৰ বিৰুদ্ধে উচ্চতৰ স্থৰৰ বিচাৰ নিশ্চিত কৰাৰ প্ৰচেষ্টাৰ অংশ। ইয়াৰ জৰিয়তে আগ্ৰাসনৰ দৰে গম্ভীৰ অপৰাধ বিচাৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত এটা নতুন পথ মুকলি হ’ব, যি এতিয়ালৈকে বিদ্যমান আদালতসমূহে কৰা সক্ষম নহয়।