প্ৰতিৰক্ষা মুখ্য অধিকাৰী (Chief of Defence Staff) জেনাৰেল অনিল চৌহানে বুধবাৰে দিল্লীৰ এখন কাৰ্যশালাত মেই মাহত ভাৰত-পাকিস্তানৰ চাৰি দিনীয়া সংঘাতৰ সময়ছোৱাত পাকিস্তানে ব্যৱহাৰ কৰা ড্ৰোন সম্পৰ্কে গুৰুত্বপূর্ণ তথ্য প্ৰকাশ কৰে। ২২ এপ্ৰিলত পহেলগামত সংঘটিত সন্ত্রাসবাদী আক্ৰমণৰ উত্তৰস্বৰূপে ভাৰতৰ দ্বাৰা আৰম্ভ কৰা অপাৰেচন সিন্ধুৰ প্ৰতিক্ৰিয়া হিচাপে পাকিস্তানে ভাৰতৰ সীমান্ত ৰাজ্যসমূহলৈ বহু ড্ৰোন প্ৰেৰণ কৰে। চৌহানে জনাইছিল যে এই ড্ৰোনবোৰৰ ভিতৰত কিছুমান অক্ষত অৱস্থাত উদ্ধাৰ কৰা হৈছিল, যাৰ অৰ্থ সম্ভৱত সিহঁত সঠিকভাৱে কামেই কৰা নাছিল।
চৌহানে কৈছিল যে পাকিস্তানে প্ৰধানকৈ নিৰস্ত্ৰ ড্ৰোন আৰু ল’ইটাৰিং মিউনিছন ব্যৱহাৰ কৰিছিল, যিয়ে ভাৰতীয় সেনা বা নাগৰিক গঠনত কোনো ক্ষতি সাধন কৰিব পৰা নাছিল। এই ড্ৰোনবোৰ অধিকাংশই কিনেটিক (ভৌতিক) আৰু নন-কিনেটিক (বিদ্যুৎ/প্ৰযুক্তি-ভিত্তিক) পদ্ধতিৰ সহায়ত নিষ্ক্ৰিয় কৰা হৈছিল, যিয়ে আধুনিক ড্ৰোন যুদ্ধৰ প্ৰতি ভাৰতৰ প্ৰস্তুতিৰ সক্ষমতা প্ৰদৰ্শন কৰে।
চৌহানে স্বদেশী অস্ত্ৰ ব্যৱস্থাৰ প্ৰশংসা কৰে আৰু নিজে উদ্ভাৱন আৰু নিৰ্মাণ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা ওপৰলৈ তোলে। তেওঁ কয় যে অপাৰেচন সিন্ধুৰ সময়ত ভাৰতীয় ভূ-প্ৰকৃতিৰ উপযোগীভাৱে তৈয়াৰ কৰা স্বদেশী প্ৰতি-ড্ৰোন প্ৰণালী অত্যন্ত প্ৰভাৱশালী আছিল। তেওঁৰ মতে, বৈদেশিক প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা ভাৰতৰ সুৰক্ষা নীতিৰ বাবে বিপদজনক। ই উৎপাদনৰ বিস্তাৰ সীমিত কৰে, যন্ত্ৰাংশৰ অভাৱ সৃষ্টি কৰে, আৰু ২৪ ঘণ্টাৰ প্ৰস্তুতি ৰক্ষা কৰাত ব্যৰ্থ হয়।
তেওঁ লগতে উল্লেখ কৰে যে, দেশৰ ভিতৰতে অস্ত্ৰ নিৰ্মাণ আৰু উদ্ভাৱন কৰাটোৱেই ৰাষ্ট্ৰীয় গোপনীয়তা সুৰক্ষিত ৰখাত সহায় কৰে, কিয়নো বৈদেশিক অস্ত্ৰ ব্যৱস্থাৰ তুলনাত শত্রুতে স্বদেশী প্ৰযুক্তিৰ ক্ষমতা বুজিবলৈ সক্ষম নহয়। সেয়ে, নিজেই উদ্ভাৱন আৰু নিৰ্মাণ কৰাটো খৰচো হ্ৰাস কৰে আৰু উৎপাদনৰ নিয়ন্ত্ৰণো দেশৰ হাততে ৰাখে।
স্বদেশী প্ৰযুক্তিসমূহৰ ভিতৰত আকাশতীৰ নাম বিশেষভাৱে উল্লেখযোগ্য। ই মাঝ-দূৰত্বৰ ভূমি-ভিত্তিক বায়ু প্ৰতিৰক্ষা প্ৰণালী, যি ভাৰতৰ **সমন্বিত নিৰ্দেশিত ক্ষেপণাস্ত্ৰ উন্নয়ন কাৰ্যসূচী (IGMDP)**ৰ অংশ হিচাপে বিকাশ কৰা হৈছে। ইয়াৰ নতুন সংস্কৰণ আকাশ এন জি (Akash NG) অপাৰেচন সিন্ধুৰ সময়ত বহু ড্ৰোন আৰু ক্ষেপণাস্ত্ৰ আক্রমণ সফলভাৱে ঠেকাবলৈ সক্ষম হৈছিল। এই প্ৰণালীৰ গতি Mach 2.5 পৰ্যন্ত আৰু ৩০ মিটাৰৰ পৰা ২০ কিলোমিটাৰ উচ্চতা পৰ্যন্ত লক্ষ্য ভেদ কৰাৰ ক্ষমতা আছে, যিয়ে ভাৰতীয় আকাশসীমা ৰক্ষা কৰাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।
চৌহানে লগতে কয় যে, বিশ্বজুৰি চলি থকা সাম্প্ৰতিক যুদ্ধবোৰে প্ৰমাণ কৰিছে যে ড্ৰোনে যুদ্ধক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰিক সাম্যতাত অচিন্তনীয় পৰিবৰ্তন আনি দিব পাৰে। সেয়ে তেওঁ ভাৰতীয় প্ৰতিরক্ষা খণ্ডক আত্মনিৰ্ভৰশীলতা আৰু উদ্ভাৱনৰ পথেৰে আগবঢ়িবলৈ আহ্বান জনায়।
সাৰাংশত, জেনাৰেল চৌহানে স্পষ্ট কৰে যে পাকিস্তানৰ ড্ৰোন আক্ৰমণৰ অসফলতা আৰু ভাৰতৰ স্বদেশী প্ৰযুক্তিৰ সফলতা অপাৰেচন সিন্ধুৰ মূল বৈশিষ্ট্য আছিল। আত্মনিৰ্ভৰশীলতা, উদ্ভাৱন আৰু প্ৰযুক্তি-স্বাধীনতা এখন শক্তিশালী আৰু সদায় প্ৰস্তুত ভাৰত গঢ়ি তুলিবলৈ কেন্দ্ৰীয় ভূমিকা পালন কৰিব।